Piše: dr Ivana Đurđević Starović, spec. ginekologije i akušerstva, medicinski urednik sajta www.hocubebu.rs
Infertilitet sam po sebi predstavlja veliki problem današnjeg društva, a razlog otežanog ostanka u drugom stanju ponekad je toliko mali, da ga ginekolog i previdi.
Vagina predstavlja bitan reproduktivni organ. To je mesto na koje spermatozoid prvo nailazi u toku svog puta do jajne ćelije. Vagina je mišićno–sluzokožni organ prekriven slojem sluzokože koja je, zbog svoje građe, osetljivija od kože i zato podložnija spoljnim uticajima i razvoju infekcije. Unutrašnja površina vagine je stalno vlažna. Zdrava vagina proizvodi sekret koji je vlaži i održava čistom. Sekret nastaje stalnim izlučivanjem (transudacijom) tečnosti iz njenih krvnih sudova i žlezda grlića materice. Vaginalni sekret normalna je pojava kod polno zrelih žena. Sastoji se od vode, sluzi, odbačenih ćelija sluzokože, zaštitnih bakterija i drugih sastojaka. Najčešće je providan ili beličast, kisele PH vrednosti. PH vagine iznosi 4,0–5,0, a na promenu kiselosti utiče menstrualna krv, sperma, ispiranje vagine alkalnim sredstvima, antibiotici, promena hormonalnog statusa u trudnoći, dojenju, ili menopauzi, spermicidi, polni odnos i infekcija. Ovi agensi ovode do niske kiselost u vagini, i na taj način stvaraju uslove za razvoj zapaljenja vagine izazvano banalnim uzročnicima (streptokoke, stafilokoke, ešerihija koli).
Kiselost vaginalne sredine je osnova za zdravu vaginu, jer sprečava razvoj većine štetnih mikroorganizama. U vaginalnom sekretu se nalazi veliki broj mikroorganizama koji su u ravnoteži, kako međusobnoj, tako i sa svojim domaćinom. Ova biološka zajednica se naziva “vaginalna flora”. U odnosu na zadržavanje mikroorganizama na sluzokoži genitalija žena, flora vagine može biti:
• stalna – rezidentna, fiziološka flora
• prolazna – tranzitorna flora, koja u vaginu žene dospeva iz spoljašnje sredine, seksualnim kontaktom, hranom, vodom, dodirom prljavim rukama, a zadržava se u njoj kratkotrajno i ne izaziva promene vaginalnog sekreta.
Kiselost vagine u velikoj meri određuje prisustvo Lactobacila. Laktobacili – bakterije mlečne kiseline – nazvani su po svojstvu da proizvode mlečnu kiselinu kao krajnji proizvod svoje ishrane šećerima iz ćelija vaginalnog zida. Kada nema laktobacila, nema ni prirodne zaštite vagine – kisele sredine. U tom slučaju vaginalna sredina postaje alkalna. Ovakvo okruženje podstiče rast kokoidnih bakterija, što često dovodi do pojave infekcija poznatih kao bakterijske vaginoze. Možemo reći da prirodna zaštita vagine zavisi od nekoliko faktora: debljine vaginalne sluzokože, kiselosti vagine (pH), međusobne ravnoteže prisutnih mikroorganizama i opšteg zdravstvenog stanja žene. Poremećaj ravnoteže u vagini nosi sa sobom i posledice. U najgorem slučaju, javljaju se infekcija i zapaljenje.
Najnoviji pristup obnavljanju vaginalne mikroflore je podizanje količine laktobacila probioticima. Po definiciji Svetske Zdravstvene Organizacije – SZO (engl.: World Health Organization), probiotici su živi mikroorganizmi (tzv. “dobre” bakterije) koje, primenjene u adekvatnoj količini, imaju povoljne efekte na zdravlje domaćina. Dakle, probiotici se koriste i u cilju sprečavanja nastanka, odnosno ponavljanja bakterijske vaginoze ili vaginalne kandidijaze, kao dva najčešća oblika genitalnih infekcija kod žena. Novost je, takođe, da se mogu uzimati oralno. Takvi probiotici moraju biti proizvedeni prema visokim standardima SZO. Tehnologija izrade kapsule mora zaštititi mikroorganizme pri prolazu kroz digestivni sistem, a probiotički sojevi moraju biti odabrani prema sposobnosti ciljnog efekta u urogenitalnom području žene.
Svi probiotici koji se koriste za obnavljane vaginalne flore moraju se koristiti dovoljno dugo, od 4-6 nedelja, kako bi se postigao pravi efekat, to jest, obnovila oštećena vaginalna sluzokoža.
U toku reproduktivnog životnog doba, svaka žene neposredno pre ili posle menstruacije ima normalni, jedva primetni vaginalni sekret. Nakon menstruacije, sekret je oskudan i bistar, pre i za vreme ovulacije bistar i nesto pojačan, a nakon ovulacije malo zamućen. Izgled sekreta se menja zbog toga što pre menstuacije preovladava lučenje estrogena, a nakon menstruacije progesterona. Veliki broj žena te promene u izgledu sekreta jedva primećuje, ali onim pažljivijim i upućenijim vaginalni sekret može pomoći da odrede plodne dane.